We liepen mee met een nachtdienst van Samusocial de Paris. Hun mobiele hulpteams – bestaande uit een maatschappelijk werker, een verpleegster en een chauffeur – gaan dag en nacht op pad om daklozen op straat in heel Parijs te helpen.
Fotografie & verhaal door Tony Dočekal
18-05-2022
Est. 6 minutes
Op een koude nacht eind februari gingen we op pad met een nachtdienst van Samusocial de Paris. Hun mobiele hulpteams – bestaande uit een maatschappelijk werker, een verpleger en een chauffeur – gaan dag en nacht op pad om daklozen op straat in heel Parijs op te vangen. Beladen met 3 sheltersuits maken we een typische nachtdienst mee met een groep jonge en gepassioneerde peope helping people.
Le Samusocial de Paris, een in 1993 opgerichte humanitaire hulpdienst, heeft een specifieke manier ontwikkeld om uitsluiting van de maatschappij tegen te gaan. Het doel is onvoorwaardelijke hulp en medische zorg te verlenen aan daklozen en iedereen die in sociale nood verkeert, zonder discriminatie. Ze willen het verlangen om van de straat te komen aanwakkeren en bieden daartoe de nodige middelen. Dankzij onze samenwerking met modehuis Chloé konden we 90 Sheltersuits doneren om het werk van de outreach teams mee te ondersteunen.
We worden begroet door Luc Bisset, de directeur van de nachtploegen, en verzamelen ons om 20.00 uur voor de briefing op het hoofdkwartier. Na een evaluatie gaat iedereen aan de slag om zijn busje in te laden. We vormen een team met verpleger Arthur, maatschappelijk werker Thibaut, en chauffeur Rustam.
Alle teams zijn verantwoordelijk voor een andere wijk van Parijs, en elk busje vertrekt naar de plaats waar een persoon gemeld is via het 115 noodnummer. Ook doorkruisen ze de stad en stoppen als ze iemand zien die hulp nodig heeft. De mobiele teams beoordelen de situatie en kunnen, alleen met toestemming, iemand naar een noodopvangcentrum (afhankelijk van de beschikbare plaatsen) of een ziekenhuis begeleiden. Ze bieden iedereen ook warme dranken, dekens en kleding aan waar nodig.
‘Uitsluiting is een sociaal doodvonnis.’
– Samusocial
De recente jaarlijkse telling, gedaan in de nacht van 20 januari, telde 2600 mensen die in Parijs buiten sliepen. Maar mensen die in de metro, parken of schuilkelders slapen, zijn niet meegeteld, waardoor een vertekend beeld van de werkelijkheid ontstaat. Vorig jaar stierven alleen al op de straten van Parijs meer dan 100 mensen, waarbij de slachtoffers varieerden van 80 jaar oud tot kinderen van nog maar vier jaar. Het collectief Les Morts de la Rue (De Doden van de Straat) is een liefdadigheidsinstelling die een telling bijhoudt van het aantal daklozen dat op straat in Frankrijk overlijdt. Sinds 2014 zijn dat er gemiddeld meer dan 500 per jaar. De laatste jaren is het aantal daklozen in Frankrijk gestegen tot meer dan 200.000, wat een toename betekent van meer dan 50 procent in de laatste 15 jaar. Meer dan 30.000 daarvan zijn minderjarig.*
Rustam, onze chauffeur, is al 15 jaar in Parijs en spreekt Russisch, dus hij schiet te hulp als vertaler voor de eerste groep mensen waar we naar toe gaan. Drie mannen liggen op een schijnbaar willekeurige plek midden op een stoep. Rustam parkeert het busje en ons wordt gevraagd even te wachten, zodat ze zich kunnen voorstellen en de situatie kunnen beoordelen. Dan gebaren ze of we naar hen toe willen komen. De plek blijkt helemaal niet willekeurig te zijn, vertaalt Rustam. Ze liggen bovenop een rooster dat hete lucht uit de metro blaast. Een truc die door velen gebruikt wordt om warm te blijven op straat.
Sokolov, uit Rusland, slaapt elke nacht op deze improvisorische kachel. We kwamen zijn vriend ophalen, die wegens een medische toestand aanspraak kon maken op een bed in een opvanghuis. Maar na enig overleg weigerde hij en verkoos buiten te blijven. Ook dat gebeurt, vertelt Arthur ons. De noodopvang is beschikbaar voor iedereen die een medische aandoening heeft of directe hulp nodig heeft, maar het is meestal maar voor één nacht. ’s Morgens moeten ze weer uitchecken. Een proces met flink wat papierwerk en soms doen mensen liever geen moeite. We waren blij dat we ze tenminste een Sheltersuit konden bieden.
Vervolgens zochten we naar een in beige geklede vrouw met een zwarte rugzak. Iemand had haar in de omgeving gesignaleerd en 155 gebeld; de noodcontactlijn van Samusocial. Rustam cirkelde een paar keer rond de omgeving, maar ze was verdwenen.
Arthur, die verpleger is, werkte vroeger in het ziekenhuis op de ICU toen Covid toesloeg. Na 6 maanden van werkweken van 70+ uur kon hij het niet meer aan. Niet eens lichamelijk, maar geestelijk eiste het werk zijn tol. “Dagelijks kiezen tussen wie leeft en wie sterft, 6 maanden lang achter elkaar, het was gewoon te veel.” Hij begon in september 2020 voor Samusocial te werken en geniet van de hands-on aanpak van het werk.
‘Een van de belangrijkste principes van Samusocial is dat als iemand geen hulp wil, we dat respecteren.’
– Arthur, Samusocial
Dan ontmoeten we Bashar, een 19-jarige die ons zelf belde. Met zijn baseball pet en oortjes maakt hij niet de indruk van iemand die buiten slaapt. Maar die dingen zijn alles wat hij heeft. Het is zijn derde nacht buiten nadat zijn vrouw hem eruit geschopt heeft. Hij komt uit Algerije en is illegaal in Frankrijk. Papierwerk maakt het hem erg moeilijk om huisvesting te vinden, wat in Parijs toch al niet gemakkelijk is. Thibaud, de maatschappelijk werker van ons team, praat met Bashar over zijn mogelijkheden en nam zijn contacten mee om hem de volgende dag te ontmoeten. Bashar ging met ons mee in het busje, en we brachten hem naar een opvanghuis.
Rustam leidt me rond in de noodopvang en legt uit dat het maar voor één nacht is. Georganiseerd volgens het principe van onmiddellijke, onvoorwaardelijke en anonieme opvang, biedt het Espaces Solidarité Insertion (ESI) hulp en steun aan volwassenen in moeilijkheden. Mensen die binnenkomen krijgen een kleine privé kamer, toegang tot douches, en vooral sociale hulp. Morgen wacht een berg papierwerk en zijn toekomst is onduidelijk, maar in elk geval slaapt Bashar vannacht in een bed en krijgt hij morgen noodzakelijke hulp.
De jongens gaan terug naar het hoofdkwartier, en gaan na de lunch weer op weg voor het tweede deel van de nacht. Bedankt Arthur, Thibaud, en Rustam voor jullie gastvrijheid en inzet om de minder bedeelden te helpen.
